Dynamische energiecontracten: altijd een eerlijke prijs

Mede door de sterk wisselende energieprijzen is het aanbod van vaste contracten nog steeds beperkt. Een vast contract voor kortere tijd lukt vaak wel maar een variabel contract is bij de meeste energieleveranciers nog wel veel gangbaarder en vaak ook voordeliger. Tegenwoordig kun je echter ook voor een dynamisch energiecontract kiezen. Hierbij betaal je eigenlijk steeds de marktprijs voor energie. De leverancier rekent alleen een kleine toeslag. Het risico van prijsschommelingen ligt dan niet meer bij de leverancier maar bij jou als afnemer. We zetten de belangrijkste kenmerken en voor- en nadelen voor je op een rijtje.

Marktprijs voor energie

Een dynamisch contract werkt anders dan een variabel contract. Bij een variabel contract staan de tarieven voor een bepaalde periode vast. Meestal wijzigen de tarieven twee keer per jaar. Bij onvoorziene marktomstandigheden mogen leveranciers de tarieven echter vaker veranderen. In de praktijk doen ze dat ook, soms zelfs maandelijks. Vanwege de grote onzekerheid op de energiemarkt hanteren energieleveranciers vaak flinke toeslagen, een soort risico-opslag, waardoor de variabele prijs voor stroom en gas relatief hoog is.

Bij een dynamisch energiecontract betaal je steeds de marktprijs voor energie. De prijzen volgen de spotmarkten voor stroom en gas. Hier komen een kleine toeslag en de gebruikelijke toeslagen bovenop. De stroomprijs kan per uur veranderen en is afhankelijk van vraag en aanbod. De prijs voor gas wijzigt per dag. Elke dag worden alvast de tarieven voor de volgende dag gepubliceerd zodat je weet waar je aan toe bent. Je kunt het tarief nakijken op bijvoorbeeld https://energie.anwb.nl/actuele-tarieven of https://enever.nl/grafieken-stroomprijs-vandaag-morgen/. Deze pagina’s tonen overigens de marktprijzen. Je betaalt ook toeslagen, grofweg zo’n 15 cent.

Wat bepaalt de stroomprijs?

Zoals aangeven worden marktprijzen voor energie bepaald door vraag en aanbod. De vraag betreft het gebruik door de industrie en particulieren. Daarom zie je vaak een piek rond etenstijd. Bij veel huishoudens gaat de elektrische auto aan de oplader, de inductiekookplaat of oven wordt aangezet en er wordt nog snel een wasje in wasmachine gestopt. Op rustige momenten, bijvoorbeeld ’s nachts en in het weekend, daalt de stroomprijs.

Naast de vraag speelt ook het aanbod een rol. Dit hangt af van productie en opwekking. Daarbij is duurzame stroom die door zonnepanelen en windturbines wordt opgewekt voordeliger dan stroom die wordt geproduceerd door bijvoorbeeld kolencentrales. Ook dat zie je terug in de prijs. Vooral de (verwachte) hoeveelheid wind heeft een grote invloed op de energieprijs.

Uitschieters in energieprijzen?

De afgelopen maanden was energie heel gunstig geprijsd. De gemiddelde marktprijs (zonder toeslagen) voor stroom ligt over januari bijvoorbeeld op €0,12 en voor gas €0,80. Inmiddels ligt de gasprijs zelfs onder €0,50. Het lijkt dus een goed moment om te profiteren van de lagere tarieven. Echter, je kunt natuurlijk ook te maken krijgen met periodes met juist heel hoge tarieven. In de maand augustus 2022 lag de gemiddelde marktprijs (zonder toeslagen) voor stroom bijvoorbeeld rond €0,50 en voor gas rond €2,50. Hoewel dit uitzonderlijk was, kan het ook in de toekomst weer gebeuren. Al word je tot eind 2023 wel beschermd door het prijsplafond, zolang je niet té veel verbruikt.

Je zit met een dynamisch energiecontract overigens nergens aan vast. Je kunt altijd overstappen naar een andere aanbieder, soms zelfs zonder opzegtermijn. Als overbrugging, bijvoorbeeld totdat je een gunstig vast contract af kunt sluiten, is het dus ook heel geschikt.

Salderen werkt anders

Heb je zonnepanelen op je dak? De manier van salderen is bij een dynamisch contract anders dan je gewend bent. Daardoor kan het minder gunstig uitpakken. Het komt er in het kort op neer dat je bij een vast of variabel contract je opwek op jaarbasis één op één (dus tegen hetzelfde tarief) kunt wegstrepen (salderen) tegen de verbruikte stroom. Bij een dynamisch contract krijg je bij terugleveren echter de in dat uur geldende actuele stroomprijs uitgekeerd. De prijs die je krijgt voor de geleverde stroom is dus dezelfde prijs die je betaalt als je het op dat moment zou afnemen.

Salderen wordt bij dynamische contracten ook nog steeds op jaarbasis toegepast. Je krijgt over de verbruikte stroom de belastingen en toeslagen terug bovenop het dynamische uurtarief. Dat kan tot maximaal je verbruik. Produceer je meer dan je verbruikt in een jaar? Dan heb je over de overproductie dus geen recht op teruggave van belastingen. Hoe dit alles administratief wordt afgehandeld wisselt per aanbieder.

Gratis stroom?

Is er op een dag volop zon en staat er een harde wind terwijl er relatief weinig vraag is? Dan daalt de marktprijs voor stroom naar nul en soms zelfs ónder nul. Let er wel op dat hier grofweg zo’n 15 cent bovenop komt vanwege belasting en toeslagen. Soms daalt de marktprijs zo ver onder nul dat je geld toe krijgt voor je verbruik. Dat komt incidenteel voor, zoals op 23 april 2022, één van de meest extreme voorbeelden. Toen leverde het opladen van een elektrische auto je ongeveer acht euro op. Omdat de hoeveelheid zonne- en windenergie de komende jaren fors gaat toenemen, zal zoiets in de toekomst mogelijk vaker voorkomen. Vooral de productie van windenergie op zee wordt immers fors opgeschroefd.

Als je zonnepanelen hebt, en op jaarbasis meer stroom opwekt dan je verbruikt, mag je de belasting en toeslagen zoals eerder toegelicht salderen. In die situatie is de stroom dus eigenlijk tóch gratis bij een marktprijs van €0. Je krijgt immers over je extra verbruik de belasting en toeslagen terug, zolang je op jaarbasis niet meer opmaakt dan je opwekt. Bij negatieve stroomprijzen moet je wel oppassen. Op het moment dat je teruglevert bij negatieve stroomprijs, betaal je dat tarief ook voor de teruggeleverde stroom. De verschuldigde energiebelasting krijg je overigens wel terug met de salderingsregeling.

Verbruik sturen

Een dynamisch energiecontract is extra interessant als je het verbruik kunt ‘sturen’ naar de goedkope uren. Je doet bijvoorbeeld al hele goede zaken als je een elektrische auto hebt en zorgt dat je deze oplaadt bij een lage stroomprijs, of je eigen opwek als je zonnepanelen hebt. Ook kun je denken aan het opladen van een thuisaccu, opwarmen van de boiler en het gebruik van huishoudelijke apparaten zoals een wasmachine, wasdroger of vaatwasser in de goedkope uurtjes. En als je een goed geïsoleerd huis hebt kun je het natuurlijk ook ’s nachts al (elektrisch) voorverwarmen met goedkope stroom. Op momenten dat de stroom duur is probeer je wat zuiniger te doen.

Nemen we een vaatwasser als voorbeeld, dat is het verbruik per beurt, afhankelijk van het model, ongeveer 1 kWh. We gaan er van uit dat deze elke dag aan wordt gezet. Doe je dat steeds direct na het avondeten, rond piektijd, dan is de stroomprijs vaak hoog. Stel je dit uit tot de goedkope uurtjes dan bespaar je doorgaans gemakkelijk zo’n 8 cent aan energie, en soms zelfs fors meer. Op jaarbasis kun je op deze manier minimaal zo’n €30 besparen. Als je dit voor meer apparaten doet, zoals een wasmachine en wasdroger, kun je flink profiteren.

Voorschotbedragen en prijsplafond

De manier van afrekenen verschilt bij aanbieders van dynamisch energiecontracten. Bij sommige aanbieders, zoals Tibber, betaal je achteraf voor je daadwerkelijke verbruik. Je hebt dan meestal lage tarieven in de zomer, en krijgt met zonnepanelen zelfs geld terug, maar betaalt wel fors meer in de winter. Andere aanbieders zoals de ANWB rekenen een voorschot gebaseerd op het verwachte verbruik, zodat je elke maand evenveel betaalt, met een correctie achteraf. Ook zijn er aanbieders zoals Zonneplan die elke maand het echte verbruik berekenen maar ook een twaalfde deel van de voor dat jaar verwachte toeslagen.

Het prijsplafond werkt bij dynamische contracten ook iets anders. In feite werken aanbieders met een gewogen gemiddelde per maand of per jaar, afhankelijk van de aanbieder. Het is overigens wat minder relevant. De laatste maanden lagen de tarieven van dynamische energiecontracten namelijk steeds ruim onder het prijsplafond.

Aanbieders onderling vergelijken

Wil je aanbieders van dynamische energiecontracten onderling vergelijken? De marktprijs voor stroom en gas is voor elke aanbieder gelijk. Daarom kijk je vooral naar de tarieven die wél kunnen verschillen. Zoals vastrecht, een vaste prijs per maand die je betaalt voor voor stroom en gas. Ook verschilt per aanbieder de opslag voor stroom per kWh en de opslag voor gas per m3. Op https://enever.nl/ kun je op de voorpagina de tarieven van energieleveranciers vinden voor stroom en gas. Je ziet daar wat je werkelijk betaalt, dus inclusief belasting en toeslagen.

Toekomst

In de toekomst zullen dynamische energiecontracten steeds gangbaarder worden. Nu komen nog vooral kleine leveranciers als Zonneplan, Tibber, Frank Energie, EasyEnergy, EnergyZero en ANWB met dergelijke energiecontracten. In de toekomst worden ook grote energieleveranciers verplicht om dynamische contracten aan te bieden. Dit zal waarschijnlijk in de nieuwe Energiewet worden opgenomen. Voor eigenaren van zonnepanelen zorgt de salderingsregeling nu soms nog voor een lastige afweging. Wel zal de keuze voor een dynamisch contract makkelijker worden als die regeling wordt afgebouwd vanaf 2025.